Չարենցյան նախագծի ամփոփում
11-րդ դասարան, նախագիծ-առաջադրանքներ (ապրիլ)
1.Շտեմարանային հետազոտական աշխատանք (ըստ ցանկության՝ ընտրել 5 հարցադրում, կատարել աշխատանքը, գրել վերլուծական կարծիք, հիմնավորել ասելիքը):
1. Մեռած քաղաքի՝Վանի ողբերգությունը ո՞ր պոեմում է պատկերված:
1. Ի՞նչ է ասում այդ գիրքը եւ ի՞նչ է
Զուր չէ՞ արդյոք վատնել անհատնելի իր ձիրքը.
Եւ չի՞ եղել արդյոք իր ողջունած հեռուն
Մի թիարան վատթար …
9. Ո՞ր պնդումը ճիշտ չէ Եղիշե Չարենցի «Ամբոխները խելագարված» պոեմի վերաբերյալ:
1. Պոեմն սկսվում է նախերգանք-ուղերձով, որը հղվում է ողջակիզվող հոգիներին:
2. Պոեմում հանդես է գալիս պայքարող ժողովուրդը, իսկ որպես խորհրդանիշներ՝ հինը մարմնավորող քաղաքը, երգը, մայրամուտը, արեւը:
3. Պատկերված է երկաթուղային կայարանը՝ որպես հին աշխարհի խորհրդանիշներից մեկը:
4. Քնարական պոեմ է, որի միակ հերոսը բանաստեղծն է:
11-րդ դասարան, նախագիծ-առաջադրանքներ (ապրիլ)
1.Շտեմարանային հետազոտական աշխատանք (ըստ ցանկության՝ ընտրել 5 հարցադրում, կատարել աշխատանքը, գրել վերլուծական կարծիք, հիմնավորել ասելիքը):
1. Մեռած քաղաքի՝Վանի ողբերգությունը ո՞ր պոեմում է պատկերված:
1. Հ. Շիրազ «Բիբլիական»
2. Ե. Չարենց «Դանթեական առասպել»
3. Պ.Սևակ «Անլռելի Զանգակատուն»
4. Ավ.Իսահակյան «Աբու-Լալա Մահարի»
2. Ո՞ր պնդումը Եղիշե Չարենցի «Դանթեական առասպել» պոեմի վերաբերյալ ճիշտ չէ:
1. Պոեմը սկսվում է պատերազմ մեկնող երտասարդ կամավորների ուրախ տրամադրությամբ:
2. Պոեմում կռվի որևէ դրվագ անմիջականորեն չի ներկայացվում:
3. Պոեմում բանաստեղծը նկարագրում է պատերազմի հետքերը Կարսից մինչև Վան ընկած ճանապարհին:
4. Պոեմի կենտրոնական դեմքը ինքը՝ զինվոր բանաստեղծն է:
3. Ո՞ր հատվածը Եղիշե Չարենցի «Դանթեական առասպել» պոեմից չէ:
1. Ինչո՞ւ է երազն այս աշխահավեր
Կախվել մեր գլխին այսպես կուրորեն:
2. Եւ հավատացինք, հարբած ու գինով,
Որ դու կաս՝ հզոր, մարմնացում Ուժի...
3. Ու պե՜տք է քայլե՜լ ու քալե՜լ համառ՝
Ապրելու հսկա տենչը բեռ արած...
4. Զգում էինք, որ մի մութ թշնամի
Նենգ, դարան մտած, պահվել է հեռուն...
4.Եղիշե Չարենցին ո՞ր ստեղծագործությունից է հետևալ հատվածը:
Եւ արդոք ո՞վ է երազել այդքան դաժան -
Ու լուսավոր առավոտները իմ հոգու
Ո՞վ դարձրեց - մի ակնարկ իրիկնաժամ,
Ու գորշ պարան, ու եկնուղեշ փայտեր երկու:
1. «Դանթեական առասպել»
Ու լուսավոր առավոտները իմ հոգու
Ո՞վ դարձրեց - մի ակնարկ իրիկնաժամ,
Ու գորշ պարան, ու եկնուղեշ փայտեր երկու:
1. «Դանթեական առասպել»
2. «Անվերնագիր»
3. «Մահվան տեսիլ»
3. «Մահվան տեսիլ»
4. «Վահագն»
5. Ո՞ր հատվածն է Եղիշե Չարենցի «Վահագն» պոեմից:
1. Թե մի՞ֆ էիր դու .. Եկան, երգեցին
Մի հին իրիկուն գուսանները ծեր...
2. Ինչո՞ւ է երազն այս աշխարհավեր
Կածվել մեր գլխին այսպես կուրորեն:
3. Որ - տիեզերքի կախարդանքը մառ
Չցնդի՜ երբեք ու մնա - երազ ..
4. Եւ չէինք հիշում այլևս ոչինչ,
Եւ չգիտեինք՝ ի՞նչ էինք անում:
6. Եղիշե Չարենցի ո՞ր ստեղծագործությունից է տրված հատվածը:
Չէ՞ որ կյանքում չհասկացավ ոչ ոք մեզ,
ՈՒ խնդացին լուսավոր մեր աչքերին,
Բութ հեգնեցին մեր կարոտները հրկեզ
ՈՒ հեռացան, ու ոչ մի լույս չբերին:
5. Ո՞ր հատվածն է Եղիշե Չարենցի «Վահագն» պոեմից:
1. Թե մի՞ֆ էիր դու .. Եկան, երգեցին
Մի հին իրիկուն գուսանները ծեր...
2. Ինչո՞ւ է երազն այս աշխարհավեր
Կածվել մեր գլխին այսպես կուրորեն:
3. Որ - տիեզերքի կախարդանքը մառ
Չցնդի՜ երբեք ու մնա - երազ ..
4. Եւ չէինք հիշում այլևս ոչինչ,
Եւ չգիտեինք՝ ի՞նչ էինք անում:
6. Եղիշե Չարենցի ո՞ր ստեղծագործությունից է տրված հատվածը:
Չէ՞ որ կյանքում չհասկացավ ոչ ոք մեզ,
ՈՒ խնդացին լուսավոր մեր աչքերին,
Բութ հեգնեցին մեր կարոտները հրկեզ
ՈՒ հեռացան, ու ոչ մի լույս չբերին:
1. «Հարդագողի ճամփորդները»
2. «Մահվան տեսիլ»
3. «Տաղ անձնական»
4. «Դանթեական առասպել»
7. Բանաստեղծական հատվածներից ո՞րը Եղիշե Չարենցի ո՞ր ստեղծագործությունից է:
1. Ի՞նչ է ասում այդ գիրքը եւ ի՞նչ է
Զուր չէ՞ արդյոք վատնել անհատնելի իր ձիրքը.
Եւ չի՞ եղել արդյոք իր ողջունած հեռուն
Մի թիարան վատթար …
2. Արեւը արդեն բարձրացել է քիչ,
Զնգում է օրը, ինչպես երգեհոն-
Ու կապո՜ւյտ, կապո՜ւյտ, կապո՜ւյտ երկնքից
Թափվում է կարծես երգ ու խնդություն:
3. Չէ՞ որ կյանքում չհասկացավ ոչ ոք մեզ,-
Ու խնդացին լուսավո՛ր մեր աչքերին,
Բութ հեգնեցին մեր կարոտները հրկեզ-
Ու հեռացան: Ու ոչ մի լույս չբերին:
4. Եւ մարդիկ՝ անգամ երգերիս անգետ,
Մարդիկ, որ թեւ կյանքիս արձագանք,
Մնացել են լոկ վկա անտարբեր
Եւ կարծել են, թե ես վաղուց չկամ,-
…Զարմացած կզգան ինձ այնքա՜ն մոտիկ
Եւ հանկարծ այնքա՜ն թանկ ու հարազատ…
ա. «Հարդագողի ճամփորդները»
բ. «Դեպի լյառը Մասիս»
գ. «Գանգրահեր տղան»
դ. «Տաղ անձնական»
ե. «Անվերնագիր»
Զնգում է օրը, ինչպես երգեհոն-
Ու կապո՜ւյտ, կապո՜ւյտ, կապո՜ւյտ երկնքից
Թափվում է կարծես երգ ու խնդություն:
3. Չէ՞ որ կյանքում չհասկացավ ոչ ոք մեզ,-
Ու խնդացին լուսավո՛ր մեր աչքերին,
Բութ հեգնեցին մեր կարոտները հրկեզ-
Ու հեռացան: Ու ոչ մի լույս չբերին:
4. Եւ մարդիկ՝ անգամ երգերիս անգետ,
Մարդիկ, որ թեւ կյանքիս արձագանք,
Մնացել են լոկ վկա անտարբեր
Եւ կարծել են, թե ես վաղուց չկամ,-
…Զարմացած կզգան ինձ այնքա՜ն մոտիկ
Եւ հանկարծ այնքա՜ն թանկ ու հարազատ…
ա. «Հարդագողի ճամփորդները»
բ. «Դեպի լյառը Մասիս»
գ. «Գանգրահեր տղան»
դ. «Տաղ անձնական»
ե. «Անվերնագիր»
1. ա-3, բ-2, գ-4, դ-1
2. ա-2, բ-3, գ-4, դ-1
3. ա-3, բ-2, գ-1, դ-4
4. ա-1, բ-2, գ-4, դ-3
8. Ո՞ր հատվածն է Եղիշե Չարենցի «Անվերնագիր» («Իմ մահվան օրը կիջնի լռություն») բանաստեղծությունից:
2. ա-2, բ-3, գ-4, դ-1
3. ա-3, բ-2, գ-1, դ-4
4. ա-1, բ-2, գ-4, դ-3
1. Թե ուզում ես երգդ լսեն,
Ժամանակիդ շո՛ւնչը դարձիր:
2. Քո անկումները եղել են միշտ
Եղանակի պես պատահական …
3. Ու կանգնել եմ ես
Լեռների վրա իմ ավեր երկրի …
4. Այն, որ ես էի, որ իմն էր առաջ,
Արդեն չի հառնի եւ ոչ մի գրքում …
Ժամանակիդ շո՛ւնչը դարձիր:
2. Քո անկումները եղել են միշտ
Եղանակի պես պատահական …
3. Ու կանգնել եմ ես
Լեռների վրա իմ ավեր երկրի …
4. Այն, որ ես էի, որ իմն էր առաջ,
Արդեն չի հառնի եւ ոչ մի գրքում …
1. Պոեմն սկսվում է նախերգանք-ուղերձով, որը հղվում է ողջակիզվող հոգիներին:
2. Պոեմում հանդես է գալիս պայքարող ժողովուրդը, իսկ որպես խորհրդանիշներ՝ հինը մարմնավորող քաղաքը, երգը, մայրամուտը, արեւը:
3. Պատկերված է երկաթուղային կայարանը՝ որպես հին աշխարհի խորհրդանիշներից մեկը:
4. Քնարական պոեմ է, որի միակ հերոսը բանաստեղծն է:
10. Ո՞ր շարքում են միայն Եղիշե Չարենցի ստեղծագործությունները:
1. «Ես իմ անուշ Հայաստանի», «Հայրենիքիս հետ», «Դանթեական առասպել»
2. «Դեպի լյառը Մասիս», «Անակնկալ հանդիպում Պետրոպավլովյան ամրոցում», «Գանգրահեր տղան»
3. «Էլի գարուն կգա», «Գարնանամուտ», «Վահագն»
4. «Հավերժական սերը», «Տաղ անձնական», «Մահվան տեսիլ»
2. Ըստ նախասիրության՝ ներկայացրե՛ք երկու բանաստեղծություն: Հիմնավորե՛ք ընտրությունը:
Վահագն
Հրդեհի աստված, հրդեհ ու կրակ,
Օ, Վահագն արի։— Տեսնում եմ ահա,
Որ ծիծաղում ու քրքջում են նրանք
Արնաքամ ընկած դիակիդ վրա։
Թե մի՞ֆ էիր դու... Եկան, երգեցին
Մի հին իրիկուն գուսանները ծեր,
Որ հզո՜ր ես դու, հրոտ, հրածի՛ն,
Որ դո՜ւ կբերես փրկությունը մեր։
Եվ հավատացինք, հարբած ու գինով,
Որ դու կաս՝ հզոր, մարմնացում Ո՛ւժի—
Իսկ նրանք եկան՝ արյունով, հրով
Մեր երկիրը հին դարձրին փոշի...
Եվ երբ քարշ տվին դիակդ արնաքամ,
Որ նետեն քաղցած ոհմակներին կեր—
Մեր կյանքի հիմերն անդունդը ընկան
Եվ արնոտ միգում ճարճատում են դեռ...
Տաղ անձնական
Թողած Կարսում, գետի ափին, տունս՝ շինված անտաշ քարով,
Կարսը թողած, Կարսի այգին ու հայրենի երկինքը մով
Եվ Կարինե Քոթանճյանին անգամ չասած մնաս բարով -
Ա՜նց եմ կենում հիմա օտար քաղաքների ճանապարհով:
Անց եմ կենում. շուրջս -մարդիկ, շուրջս դեմքեր հազա՜ր-հազա՜ր.
Շուրջս աշխարհն է աղմկում, մարդկային կյանքն անհավասար. -
Եվ ո՞վ կասի՝ ինչո՞ւ ես դու, - ո՞վ կասի, թե ո՞ւր հասար,
Դեմքերը, ախ, բութ են այնպես՝ կարծես շինված են տապարով:
Գորշ, տաղտկալի ու խելագար երգ է կարծես այս կյանքը մի.
Ինչ-որ մեկի սրտում բացված վերք է կարծես այս կյանքը մի,
Եվ ո՞ւմ համար, էլ ո՞ւմ համար կարոտակեզ երգե հիմի
Սիրտս՝ լցված տարիների սեղմ արճիճով ու կապարով:
Բայց շուրջս թող որքան կուզե աշխարհը այս խնդա, ցնդի -
Ես -հաշմանդամ ու խելագար ու հավիտյա՜ն վտարանդի՝
Դեպի երկի՜նք պիտի գնամ, դեպի եզերքը Ամենտի -
Իմ բա՜րձր, հին ու աստղային երազների ճանապարհով...
Ու էլ ամե՛ն մեղքի համար սիրտս հիմա ունի ներում.
Պիտի անդարձ ես հեռանամ, պիտի գնամ՝ ա՛չքս է հեռուն.
Թե Կարինե Քոթանճյանին տեսնեք Կարսի փողոցներում -
Ասե՛ք նրան՝ Չարենցն ասավ -մնաս բարո՜վ, մնաս բարո՜վ...
«Դանթեական առասպել»-ից հետո Ե. Չարենցը գրում է «Վահագն» բանաստեղծությունը, որն ինքը դասել է պոեմների շարքը: Պատերազմի փորձը նրան ստիպում է մեկ այլ հայացքով նայել ժողովրդի անցյալին ու ներկային: Վահագնի առասպելը անցել է դարերի միջով, սերնդի համար եղել է հույս, փրկության խորհրդանիշ:
Բայց դա մնացել է միայն առասպել, իրականություննել ջնջված երազի տեղ թողել է միայն արյունոտ վերքեր: Սրանով նա ներկացրել է իր դառը հեգնանքը հայոց ճակատագրի, ժողովրդի դատարկ հույսերի վերաբերյալ:
Իսկ «Տաղ անձնական»-ը գրել է 1919 թվականին, երբ տեսել ու ապրել էր պատերազմի սարսափները, ականատես ու մասնակից էր եղել Ռուսաստանում ծավալված իրադարձություններին: Երբ վերադարձել էր հայրենի քաղաքը, կրկին պետք է թողներ ու գնար, բայց այս անգամ ընդմիշտ: Այս վերջին հրաժեշտի թախիծով է շնչում բանաստեղծությունը, թեեւ հեղինակի մտորումներն ու խոհերը ավելի լայն ու ընդհանրական բովանդակություն ունի: «Տաղ անձնական»-ը սկսվում է հայրենի եզերքով, պատանեկան հուշերով, զգայուն պատանու թաղծոտ մտորումներով: Հրաժեշտի պահին եւ «օտար քաղաքների ճանապարհով» թափառումների ընթացքում նրա ներաշխարհում բախվում են տպավորությունների ու զգացմունքների երկու հոսքեր: Կարդալուց կարծես թե մտովի անցնես նրա մանկության ու պատանեկության վայրերով: Անշուք հայրենի տուն, գավառական մի քաղաք՝ գետի ափին, Կարսի այգին, որտեղ հայրենի մով երկնքի տակ թեւ են առել նրա նորածին երազները, պատանեկության տարիների մտերմուհին, որի հուշը մշտապես ուղեկցել է նրան: Հետո անցնում է դեպի օտար քաղաքների բազմաժխոր միջավայրը: Մեկ այլ կյանք, օտար մարդիկ, օտար միջավայր: Մարդը մենակ է աշխարհում, հոգին արձագանք չի գտնում անհոգի շրջապատում: Բայց նա չի չարանում աշխարհի դեմ ինչել լինի «Ու էլ ամեն մեղքի համար սիրտս ունի հիմա ներում...»:
2. «Դեպի լյառը Մասիս», «Անակնկալ հանդիպում Պետրոպավլովյան ամրոցում», «Գանգրահեր տղան»
3. «Էլի գարուն կգա», «Գարնանամուտ», «Վահագն»
4. «Հավերժական սերը», «Տաղ անձնական», «Մահվան տեսիլ»
2. Ըստ նախասիրության՝ ներկայացրե՛ք երկու բանաստեղծություն: Հիմնավորե՛ք ընտրությունը:
Վահագն
Հրդեհի աստված, հրդեհ ու կրակ,
Օ, Վահագն արի։— Տեսնում եմ ահա,
Որ ծիծաղում ու քրքջում են նրանք
Արնաքամ ընկած դիակիդ վրա։
Թե մի՞ֆ էիր դու... Եկան, երգեցին
Մի հին իրիկուն գուսանները ծեր,
Որ հզո՜ր ես դու, հրոտ, հրածի՛ն,
Որ դո՜ւ կբերես փրկությունը մեր։
Եվ հավատացինք, հարբած ու գինով,
Որ դու կաս՝ հզոր, մարմնացում Ո՛ւժի—
Իսկ նրանք եկան՝ արյունով, հրով
Մեր երկիրը հին դարձրին փոշի...
Եվ երբ քարշ տվին դիակդ արնաքամ,
Որ նետեն քաղցած ոհմակներին կեր—
Մեր կյանքի հիմերն անդունդը ընկան
Եվ արնոտ միգում ճարճատում են դեռ...
Տաղ անձնական
Թողած Կարսում, գետի ափին, տունս՝ շինված անտաշ քարով,
Կարսը թողած, Կարսի այգին ու հայրենի երկինքը մով
Եվ Կարինե Քոթանճյանին անգամ չասած մնաս բարով -
Ա՜նց եմ կենում հիմա օտար քաղաքների ճանապարհով:
Անց եմ կենում. շուրջս -մարդիկ, շուրջս դեմքեր հազա՜ր-հազա՜ր.
Շուրջս աշխարհն է աղմկում, մարդկային կյանքն անհավասար. -
Եվ ո՞վ կասի՝ ինչո՞ւ ես դու, - ո՞վ կասի, թե ո՞ւր հասար,
Դեմքերը, ախ, բութ են այնպես՝ կարծես շինված են տապարով:
Գորշ, տաղտկալի ու խելագար երգ է կարծես այս կյանքը մի.
Ինչ-որ մեկի սրտում բացված վերք է կարծես այս կյանքը մի,
Եվ ո՞ւմ համար, էլ ո՞ւմ համար կարոտակեզ երգե հիմի
Սիրտս՝ լցված տարիների սեղմ արճիճով ու կապարով:
Բայց շուրջս թող որքան կուզե աշխարհը այս խնդա, ցնդի -
Ես -հաշմանդամ ու խելագար ու հավիտյա՜ն վտարանդի՝
Դեպի երկի՜նք պիտի գնամ, դեպի եզերքը Ամենտի -
Իմ բա՜րձր, հին ու աստղային երազների ճանապարհով...
Ու էլ ամե՛ն մեղքի համար սիրտս հիմա ունի ներում.
Պիտի անդարձ ես հեռանամ, պիտի գնամ՝ ա՛չքս է հեռուն.
Թե Կարինե Քոթանճյանին տեսնեք Կարսի փողոցներում -
Ասե՛ք նրան՝ Չարենցն ասավ -մնաս բարո՜վ, մնաս բարո՜վ...
«Դանթեական առասպել»-ից հետո Ե. Չարենցը գրում է «Վահագն» բանաստեղծությունը, որն ինքը դասել է պոեմների շարքը: Պատերազմի փորձը նրան ստիպում է մեկ այլ հայացքով նայել ժողովրդի անցյալին ու ներկային: Վահագնի առասպելը անցել է դարերի միջով, սերնդի համար եղել է հույս, փրկության խորհրդանիշ:
Բայց դա մնացել է միայն առասպել, իրականություննել ջնջված երազի տեղ թողել է միայն արյունոտ վերքեր: Սրանով նա ներկացրել է իր դառը հեգնանքը հայոց ճակատագրի, ժողովրդի դատարկ հույսերի վերաբերյալ:
Իսկ «Տաղ անձնական»-ը գրել է 1919 թվականին, երբ տեսել ու ապրել էր պատերազմի սարսափները, ականատես ու մասնակից էր եղել Ռուսաստանում ծավալված իրադարձություններին: Երբ վերադարձել էր հայրենի քաղաքը, կրկին պետք է թողներ ու գնար, բայց այս անգամ ընդմիշտ: Այս վերջին հրաժեշտի թախիծով է շնչում բանաստեղծությունը, թեեւ հեղինակի մտորումներն ու խոհերը ավելի լայն ու ընդհանրական բովանդակություն ունի: «Տաղ անձնական»-ը սկսվում է հայրենի եզերքով, պատանեկան հուշերով, զգայուն պատանու թաղծոտ մտորումներով: Հրաժեշտի պահին եւ «օտար քաղաքների ճանապարհով» թափառումների ընթացքում նրա ներաշխարհում բախվում են տպավորությունների ու զգացմունքների երկու հոսքեր: Կարդալուց կարծես թե մտովի անցնես նրա մանկության ու պատանեկության վայրերով: Անշուք հայրենի տուն, գավառական մի քաղաք՝ գետի ափին, Կարսի այգին, որտեղ հայրենի մով երկնքի տակ թեւ են առել նրա նորածին երազները, պատանեկության տարիների մտերմուհին, որի հուշը մշտապես ուղեկցել է նրան: Հետո անցնում է դեպի օտար քաղաքների բազմաժխոր միջավայրը: Մեկ այլ կյանք, օտար մարդիկ, օտար միջավայր: Մարդը մենակ է աշխարհում, հոգին արձագանք չի գտնում անհոգի շրջապատում: Բայց նա չի չարանում աշխարհի դեմ ինչել լինի «Ու էլ ամեն մեղքի համար սիրտս ունի հիմա ներում...»:
No comments:
Post a Comment